مديريت نگهداري و تعمير در صنعت

با گسترش روزافزون دانش و تکنولوژي، مدیریت نگهداری و تعمیرات نقش به سزایی پیدا کرده است. دلیل این امر این است که بشر قادر به ساخت ماشين هاي پيچيده صنعتي با کارايي بيشتر شده است. از طرفي ارتقاي سطح زندگي بشر ايجاب مي کند ماشين هاي صنعتي مدرنتري براي خطوط توليد ساخته شود. اين روند سبب گران قيمت شدن هر چه بيشتر ماشين هاي  صنعتي مي شود. و همچنين فرايند نگهداري و مراقبت پيشرفته تري را مي طلبد.

بنابراين لازم است که با بکار بردن شيوه هاي نوين نگهداري و تعميرات عمر اين قبيل ماشين ها را افزايش داد. امروزه هزينه هاي گزاف احداث و راه اندازي نيروگاهها و مراکز صنعتي جديد، مسائل اقتصادي حاکم بر بهره برداري از اين مراکز و موانع زيست محيطي که در مقابل احداث مراکز صنعتي جديد خود دارد. موجب شده است که افزايش عمر مراکز صنعتي[۱]( PLE) از اهميت فوق العاده اي در جهان برخوردار گردد.

تاریخچه اجرای نت

در واقع هر گونه هزينه در امر بهبود سيستم نگهداري و تعميرات (نت) را نه تنها به عنوان هزينه نبايستي به حساب آورد بلکه نوعي سرمايه گزاري محسوب مي شود. عمده فعاليت هاي نت تا قبل از دهه ۱۹۵۰ در تعميرات بعد از خرابي خلاصه مي شد. نت پيشگيرانه^[۲](PM) در دهه ۱۹۵۰، نت بهره وري که توجه به کارايي اقتصادي تجهيزات معطوف داشت در دهه ۱۹۶۰ در کشور هاي صنعتي رواج يافت.

از دهه ۱۹۷۰ روند تکاملي در مسايل نگهداري و تعميرات با شکل گيري نت بهره ور فراگير(TPM)^[3] وارد مرحله جديدي شد. در نت بهره ور فراگير نتايج حاصل از فعاليت هاي صنعتي و تجاري به صورت اعجاب انگيزي بهبود يافت و باعث ايجاد يک محيط کاري با بهره وري بالا و ايمن گرديد.

با افزايش درجه اتوماسيون در صنايع و نيز در گسترش صنايع فرايندي از قبيل نفت-پتروشيمي، نيروگاهها و… اهميت نت رو به فزوني نهاده است. علت افزايش اهميت نت در اين نوع صنايع وابستگي تجهيزات و تاثير از کار افتادگي يک قطعه يا ماشين بر ساير بخشهاي توليدي کارخانه و نهايتا تحميل هزينه هاي سنگين ناشي از توقف توليد در صورت خرابي دستگاهها است.

اين شاخص ها در صورت پياده سازي موثر يک سيستم نت بهره ور فراگير مي توانند ارتقا يابند. براي اثر بخش ساختن يک سيستم نت بايستي به تمامي زير سيستم هاي نت توجه داشته و آنها را به طور مطلوبي اجرا نمود. اين زير سيستم ها شامل: زير سيستم هاي مديريتي، اطلاعاتي و عملياتي است. موفقيت و ارتقاي شاخصهاي اثر بخشي يک سيستم نت، منوط به کارگيري  هر جه بهتر و منطقي تر موارد ذکر شده است.

سیستم اطلاعاتی

يک سيستم اطلاعاتي سيستمي است که داده هاي خام را به عنوان ورودي پذيرفته و پس از پردازش، خروجي هايي را به صورت اطلاعات عملياتي و گزارشهاي مديرتي توليد مي کند. در يک سيستم اطلاعاتي نگهداري و تعميرات، اين داده هاي خام مي تواند شامل اطلاعات اوليه مربوط به تجهيزات، دوره­هاي زماني سرويسها، بازرسي ها، تعويض­ هاي پيشگيرانه و نيز اطلاعات مربوط به عمليات مختلف نت از قبيل زمان و مدت خرابي دستگاهها، علل خرابي ها، زمان انجام تعمير، قطعات يدکي مصرف شده، زمان مصرفي توسط پرسنل اجرايي و… باشد. با پردازشي که در سيستم اطلاعاتي نت صورت مي گيرد، اطلاعات خروجي از قبيل زمانهاي صرف شده جهت تعميرات پيشگيرانه به کل تعميرات، نسبت هزينه هاي تعميرات پيشگيرانه به هزينه کل تعميرات و…. مي باشد.

تکنیکهای پایش وضعیت

از بين تکنيکهاي مختلف مانيتورينگ وضعيت^[۴] (CM) مي توان آناليز حسي؛ آناليز صدا و آلتراسونيک؛ آناليز ارتعاشات؛ آناليز روغن، آناليز کارايي و آناليز مدار موتور را نام برد که از ميان آنها ارتعاش سنجی یا آنالیز ارتعاشات، پرکاربردترين مي باشد.

آنالیز ارتعاشات (ارتعاش سنجی)

يکي از مهمترين پارامترهای مدیریت نگهداری و تعمیرات در محدود کردن عمر ماشينها مسئله ارتعاشات در حين کار آنها است که سبب سايش زياد ياتاقانها، ترک خوردگي، لق شدن اتصالات و… مي شود. از زماني که استفاده از ماشين آلات دوار در صنايع مختلف آغاز شد مشکل ارتعاشي آنها نيز فکر مهندسين را به خود مشغول کرد. ابتدا حواس پنج گانه جهت ارزيابي وضعيت ماشين به کار مي رفت. در طول ۶۰ سال گذشته پيشرفتهاي زيادي در زمينه تکنولولوژي، عملکرد و سيستمهايي که در زمينه اندازه گيري وضعيت تجهيزات بکار ميرود انجام  گرفته است.

ابزارهای اندازه گیری

از ابزارهاي اندازه گيري مکانيکي در مدیریت نگهداری و تعمیرات که براي گرفتن يک شکل موج ديناميکي ساده و با فرکانس پايين بکار مي روند تا دستگاههاي اندازه گيري ديجيتالي با کارايي بالاي امروزي، همه و همه تغيير زيادي يافته اند و عمده اين پيشرفتها در ۱۵ سال اخير صورت گرفته است. استفاده از تحليل ارتعاشات يکي از بهترين راهها براي تشخيص عيوب مجموعه هاي مکانيکي بشمار مي رود. اين روش براي تشخيص عيوب انواع مجموعه هاي مکانيکي شامل: ماشينهاي دوار(توربين، پمپ، ژنراتور، موتورهاي الکتريکي و…) ماشينهاي رفت و برگشتي (مانند موتور اتومبيل)، مبدلهاي حرارتي و هر مجموعه متناوب ديگر(که در اثر اعمال نيروهاي متناوب داخلي يا خارجي داراي ارتعاش هستند) کاربرد دارد.

ماشينهاي دوار اجزاي اصلي در سيستمهاي مختلف و نيروگاهها به شمار مي روند. عضو اصلي اين ماشين ها محور آنها است که توجه خاصي به آن، چه در مرحله طراحي و ساخت و چه در مرحله تعمير و نگهداري مي شود. تنش هاي بالا بخصوص در حوالي سرعت بحراني، سرعت دوراني بالاي اين ماشينها و حساسيت آنها به عواملي نظير ناميزاني و نابالانسي مشکلات عمد ه اي در اين سيستم ها پديد مي آورند.

[2]  predictive maintenance

[3]  Total p    maintenance

[4] condition monitoring